މީލާދީން 10،000 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން މިއަދާ ހަމައަށް ޖަޕާނުގެ ކާބޯތަކެތީގެ ތާރީޚް.

ޖަޕާނުގެ ކެއުންތަކުގެ ތާރީހަކީ ތަފާތު ސަގާފަތްތަކާއި ތާރީޚީ ޒަމާންތަކުގެ ނުފޫޒުތަކާއެކު ދިގު އަދި ހިތްގައިމު ތާރީޚެކެވެ. މިއީ ޕްރެގްއޮތިސްޓިކް ޒަމާނުން ފެށިގެން މިއަދާ ހަމައަށް ޖަޕާނުގެ ކާބޯތަކެތީގެ ކުރިއެރުމުގެ ކުރު ތަފްޞީލެކެވެ.

• މީލާދީން 10،000 ވަނަ އަހަރު: ޖޯމޮން ޒަމާނަކީ (މި ދުވަސްވަރު ފެނުނު ސިފަވެރި ކޯޑް މާކްޑް ކުޅިތަކަށް ނަން ދީފައިވާ) ޖަޕާނުގެ ތާރީޚުގެ އެންމެ ކުރީ ޒަމާނަކީ ޖަޕާނުގެ ތާރީޚުގެ އެންމެ ކުރީ ޒަމާނެވެ. އަދި ޖަންގަލީގެ ގަސްތައް ހައްދައި، ހިކި، ފާމެންޓިން ފަދަ ކާނާ ރައްކާކުރެވޭނެ ޓެކްނިކްތައް ވެސް އުފެއްދި އެވެ.

• މީލާދީން 300 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން މީލާދީން 300 ވަނަ އަހަރާ ހަމައަށް: ޔަޔޯއީ ޒަމާނުގައި ޖަޕާނުގައި ހަނޑޫ ހައްދަން ފެށުނީ، ވަރަށް އަވަހަށް މައިގަނޑު ކާނާއަކަށް ވެގެން ދިޔަ އެވެ. މި މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި މެޓަލް ޓޫލްސް ވެސް އުފެއްދި އިރު، އޭގެ ސަބަބުން ސެރަމިކްސް އުފައްދައި، ކެއްކުމުގެ ޒަމާނީ ޓެކްނިކްތައް އުފެއްދުމަށް މަގުފަހިވެގެން ދިޔަ އެވެ.

• 794 އިން 1185 އަށް: ހީއަން ޒަމާނަކީ ޖަޕާނުގައި ސަގާފީ ގޮތުން ކުރިއަރަމުން އައި ދުވަސްވަރެއް ކަމަށާއި މިކަމުގައި ކާބޯތަކެތީގެ ދައުރު ވަރަށް ބޮޑެވެ. އޭރުގެ ކޯޓް އެރިސްޓޮކްރަސީގައި ޗައިނާ އާއި ކޮރެއާގެ ކެއުންތަކުގެ އިތުރުން ދިވެހި މާއްދާތަކާއި އާދަކާދަތަކަށް ނުފޫޒު ފޯރުވާ ރިފައިންޑް ކެއުންތަކެއް އުފެއްދި އެވެ. ޅެންވެރިކަމާއި ލިޔުންތެރިކަމުގެ ސިފައިގައި ޖަޕާނުގެ ކާބޯތަކެތީގެ އެންމެ ފުރަތަމަ ލިޔުނު ލިޔުންތައް ވެސް ރެކޯޑް ކުރެވުނީ މި ދުވަސްވަރެވެ.

  Advertising

• 1192 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން 1333 ވަނަ އަހަރާ ހަމައަށް: ކަމާކުރާ ޒަމާނުގައި ސަމުރާއީ ކްލާސް އުފެދި، ޒެން ބުޑިޒަމްގެ އުޞޫލުތަކުގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް އަމިއްލަ ކާބޯތަކެތީގެ ސަގާފަތެއް އުފެދުނެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ސާދާކަމާއި ގުދުރަތީ ރަހަތަކާއި ދިވެހި މާއްދާތައް ބޭނުންކުރުމަށް ސަމާލުކަން ދިނުން ހިމެނެއެވެ.

• 1333 އިން 1573 އަށް: މުރޯމަޗީ ދުވަސްވަރަކީ ޖަޕާނުގައި ސިޔާސީ ހަލަބޮލިކަމާއި އިޖުތިމާއީ ބަދަލުތަކެއް އައި ދުވަސްވަރެއް ކަމުން އޭރުގެ ކާބޯތަކެތީގެ ސަގާފަތުން އެކަން ދައްކުވައިދެ އެވެ. މި ޒަމާނުގެ ކެއުންތަކުގެ ތެރޭގައި ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުން ތަފާތު މާއްދާތަކާއި ޓެކްނިކްތައް ބޭނުންކުރުމާއި، ޓެމްޕޫރާ (ފްރައިޑް ފުޑް) ފަދަ ކެއްކުމުގެ އާ ސްޓައިލްތައް އުފެދުނެވެ.

• 1573 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން 1868 ވަނަ އަހަރާ ހަމައަށް: އެޑޯ ދުވަސްވަރަކީ ޖަޕާނުގައި އާދަޔާ ޚިލާފަށް ހަމަޖެހުމާއި ތަނަވަސްކަން އުފެދުނު ދުވަސްވަރެކެވެ. މި ޒަމާނުގެ ކެއުންތަކުގެ ތެރޭގައި ސަރަޙައްދީ ތަފާތު ކެއުންތައް ކުރިއެރުވުމާއި، ސްޓްރީޓް ފުޑް އައުމާއި، އެންމެ ފުރަތަމަ ޒަމާނީ ރެސްޓޯރެންޓްތައް އުފެދިގެން ދިޔުން ހިމެނެއެވެ.

• 1868 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން މިއަދާ ހަމައަށް: މެއިޖީ ޒަމާނުގައި ޖަޕާނުން ދުނިޔޭގެ އެހެން ގައުމުތަކަށް ހުޅުވާލުމުން އެޤައުމުގެ ކާބޯތަކެތީގެ ސަގާފަތަށް ވަރަށް ބޮޑު އަސަރެއް ކުރިއެވެ. ހުޅަނގުގެ މާއްދާތަކާއި ކެއްކުމުގެ ޓެކްނިކްތައް ތައާރަފްކޮށް ކާބޯތަކެތީގެ ސިނާއަތް ޒަމާނީ ކުރަން ފެށި އެވެ. މިއަދު ޖަޕާނުގެ ކެއުންތަކަކީ ތަފާތު އަދި ޒަމާނީ ކެއުންތަކަށް މަޝްހޫރު، ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުން ތަފާތު ބާވަތްތަކާއި ކެއްކުމުގެ ވައްޓަފާޅިތަކުގެ ނުފޫޒު ގަދަ އެއްޗެކެވެ.

ޖަޕާނުގެ ކާބޯތަކެތީގެ އާދަކާދަތައް ބަދަލުވީ އެމެރިކާ މީހުންނާއި އިނގިރޭސީން އައުމުންނެވެ.

އެމެރިކާ މީހުންނާއި އިނގިރޭސިން ޖަޕާނަށް އައުމުން އެގައުމުގެ ކާބޯތަކެތީގެ ސަގާފަތަށް ވަރަށް ބޮޑު އަސަރެއް ކުރި އެވެ. މެއިޖީ ޒަމާނުގައި (1868-1912) ޖަޕާނުން ޒަމާނީ އަދި ހުޅަނގު ގެނައުމުގެ މަރުހަލާއެއް ކުރިއަށް ގެންދިޔަ އިރު އޭގެ ތެރޭގައި ހުޅަނގުގެ ގިނަ މާއްދާތަކެއް ތައާރަފުކުރުމާއި ކެއްކުމުގެ ޓެކްނިކްތައް ހިމެނެ އެވެ. ޖަޕާނުގައި ފުރަތަމަ ފަހަރަށް އެމެރިކާ އާއި އިނގިރޭސި ވިލާތުގެ ކޮންސިއުލޭޓްތައް ގާއިމުކުރީ 1850 ގެ އަހަރުތަކުގައި ކަމަށާއި އެ ކޮންސިއުލޭޓާއެކު ހުޅަނގުގެ މީހުން އެގައުމަށް ކާބޯތަކެއްޗާއި ކެއްކުމުގެ އާ ގޮތްތައް ތައާރަފްކުރި ކަމަށެވެ.

މި މުއްދަތުގައި އެންމެ ފާހަގަކޮށްލެވޭ އެއް ބަދަލަކީ ރޮށި، ކޭކު އަދި އެހެނިހެން ބޭކްކޮށްފައި ހުންނަ ތަކެތި ހެދުމަށް ބޭނުންކުރާ ހުއިފިލަނޑާ ފުޅި ތައާރަފްކުރުމެވެ. މިއީ މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި ރަލާއި ތަރުކާރީ އާއި ސީފުޑްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ޖަޕާނުގެ އާދަޔާ ހިލާފު ކެއުމާ ވަރަށް ބޮޑަށް ވަކިވުމެކެވެ. މި ދުވަސްވަރު ތައާރަފްކުރި ހުޅަނގުގެ އެހެން މާއްދާތަކުގެ ތެރޭގައި ޖަޕާނުގައި މީގެ ކުރިން މާ ގިނައިން ބޭނުން ނުކުރާ ބަޓަރު، ކިރު، ޗީޒް އަދި ބީފް ހިމެނެ އެވެ.

އާ މާއްދާތައް ތައާރަފްކުރުމުގެ އިތުރުން އެމެރިކާ މީހުންނާއި އިނގިރޭސިން ވަނީ ޖަޕާނުގައި މަގުބޫލުވި ގްރިލިން އާއި ރޯސްޓިން ފަދަ ކެއްކުމުގެ އާ ޓެކްނިކްތައް ވެސް ތައާރަފްކޮށްފަ އެވެ. މި ބަދަލުތަކުގެ ސަބަބުން އެޤައުމުގެ ކާބޯތަކެތީގެ ސަގާފަތަށް ވަރަށް ބޮޑު އަސަރެއް ކުރިކަމަށާއި، މިއަދުވެސް އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެނގޭ ފަދައިން ޒަމާނީ ޖަޕާނުގެ ކެއުންތަކުން ވެސް ފެންނަން އެބަހުއްޓެވެ.

މިއަދު ޖަޕާނަށް އައިސްފައިވަނީ ޒަމާނީ ފާސްޓްފުޑް ޒަމާނެވެ.

ފަހަކަށް އައިސް ޖަޕާނުގައި ފާސްޓް ފުޑް އިންޑަސްޓްރީގެ ބާރު ގަދައެވެ. ޖަޕާނަށް އެންމެ ފުރަތަމަ އައި ފާސްޓްފުޑް ޗެއިނަކީ 1971 ވަނަ އަހަރު ޓޯކިޔޯގައި ހުޅުވި މެކްޑޮނަލްޑްސްގެ ފުރަތަމަ ރެސްޓޯރެންޓެވެ. އޭގެ ފަހުން ޖަޕާނުގެ މާކެޓަށް އިތުރު ފާސްޓް ފުޑް ޗެއިންތަކެއް ވަދެފައިވާއިރު އޭގެ ތެރޭގައި ކޭއެފްސީ، ބާގާ ކިންގް އަދި ޕިއްޒާ ހަޓް ހިމެނެ އެވެ.

ޖަޕާނުގައި ފާސްޓްފުޑް ރެސްޓޯރެންޓްތަކުން ވަނީ ޖަޕާނުގެ މާކެޓަށް ހާއްސަ މެނޫ އައިޓަމްތަކެއް ހުށަހަޅައި، ދިވެހި ރަހަތަކާއި ތަރުހީބުތަކަށް އަހުލުވެރިވެފަ އެވެ. މިސާލަކަށް ޖަޕާނުގެ މެކްޑޮނަލްޑްސް އިން މެނޫގައި ހުންނަ ޓެރިއާކީ ބާގާ، ޝްރިމްޕް ބާގާ އަދި ރައިސް ތަށިތަކުގެ އިތުރުން އޭގެ އާދަޔާ ހިލާފު ކެއުންތައް ލިބެން ހުރެ އެވެ. މީގެ އިތުރުން އެހެން ފާސްޓްފުޑް ޗެއިންތަކުން ވެސް ޖަޕާނުގެ މާކެޓަށް ހާއްސަ މެނޫ އައިޓަމްތަކެއް ތައްޔާރުކޮށްފައިވާ އިރު އޭގެ ތެރޭގައި ކޭއެފްސީގެ ފްރައިޑް ޗިކަން ސްނެކް އެއް ކަމަށްވާ "ކަރަގޭ-ކުން" އަދި ޕިއްޒާ ހަޓްގެ "ޝްރިމްޕް އެންޑް މެޔޮނީޒް" ޕިއްޒާ ހިމެނެ އެވެ.

ޖަޕާނުގައި ފާސްޓްފުޑްގެ މަގުބޫލުކަން އިތުރުވަމުން ދިޔަ ނަމަވެސް، ކާބޯތަކެތީގެ ސަގާފަތުގެ މުހިންމު ބައެއްގެ ގޮތުގައި އޮތް ސްޓްރީޓް ފުޑްގެ ޒަމާންވީ އާދަކާދައެއް ވެސް އެ ގައުމުގައި އެބައޮތެވެ. މީގެ އިތުރުން ޖަޕާނުގައި އާދަޔާ ހިލާފު ޖަޕާނާއި ހުޅަނގުގެ ކެއުންތަކާއި ފިއުޝަން ކެއުންތައް ހިމެނޭ ގޮތަށް ތަފާތު ކެއުންތައް ލިބެން ހުންނާނެ ތަނަވަސް ރެސްޓޯރެންޓް މަންޒަރެކެވެ.

ޓޯކިޔޯ އާއި އޮސާކާގެ ސްޓްރީޓް ފުޑް އާދަކާދަތައް.

ސްޓްރީޓް ފުޑް ނުވަތަ "ޔަޓައި" އަކީ ޖަޕާނުގައި ޒަމާނުއްސުރެ މުއްސަނދި އާދަކާދައެއް އޮންނަ އަދި ޓޯކިޔޯ އާއި އޮސާކާ ފަދަ ރާއްޖޭގެ ގިނަ ސިޓީތަކަކުން ފެނިދާނެ އެއްޗެކެވެ. ޓޯކިޔޯގައި ޓްސުކިޖީ މަސް މާރުކޭޓާއި އަމެޔޯކޯ މާރުކޭޓް ފަދަ ތަފާތު އައުޓްޑޯ މާކެޓްތަކުގެ އިތުރުން ފެސްޓިވަލްތަކާއި އިވެންޓްތަކުން ސްޓްރީޓް ފުޑް ލިބެން ހުންނާނެ އެވެ. ޓޯކިޔޯގެ މަޝްހޫރު ސްޓްރީޓް ފުޑް އައިޓަމްތަކުގެ ތެރޭގައި ޓަކޮޔާކީ (ސްކުއިޑް ބޯލްސް)، ޔާކިނިކު (ގްރިލްޑް މީޓް) އަދި އޮކޮނޮމިއާކީ (ތަފާތު މާއްދާތަކުން ތައްޔާރުކުރާ ސެވަރީ ޕެންކޭކް) ހިމެނެ އެވެ.

އޮސާކާގައި ސްޓްރީޓް ފުޑް އަކީ އެ ސިޓީގެ ކާބޯތަކެތީގެ ސަގާފަތުގެ ވަރަށް މުހިންމު ބައެއް ކަމަށާއި، ޑޮޓޮންބޯރީ އަދި ކުރޯމޮން މާރުކޭޓް ފަދަ އޯޕަން އެއާގެ އެކި ބާޒާރުތަކުގެ އިތުރުން ފެސްޓިވަލްތަކާއި އިވެންޓްތަކުން ވެސް މި ތަކެތި ލިބެން ހުންނާނެ އެވެ. އޮސާކާގެ މަޝްހޫރު ސްޓްރީޓް ފުޑް އައިޓަމްތަކުގެ ތެރޭގައި ޓަކޮޔާކީ (ސްކުއިޑް ބޯލްސް)، ކުޝިއާގޭ (ޑީޕް ފްރައިޑް ސްކިއުއާސް) އަދި އޮކޮނޮމިއާކީ (ތަފާތު މާއްދާތަކުން ތައްޔާރުކުރާ ސެވަރީ ޕެންކޭކް) ހިމެނެ އެވެ.

ފާއިތުވި އަހަރުތަކުގައި ޖަޕާނުގައި ސްޓްރީޓް ފުޑްގެ ބާވަތްތައް އަލުން އިތުރުވަމުން އަންނައިރު، މަގުމަތީގެ ކާބޯތަކެތީގެ އާ، އިނޮވޭޓިވް ވިއްކާ ފަރާތްތަކުން ތަފާތު ވައްތަރުގެ ކެއުންތަކާއި ރަހަތައް ލިބެން ފަށައިފިއެވެ. މީގެ ތެރެއިން ގިނަ މަގުމަތީ ވިއްކާ މީހުން ނަކީ ބިޒީ އާބަން އޭރިއާތަކުގައި އުޅޭ ތަންތަން ކަމަށާއި މިއީ ދިވެހީންނާއި ޓޫރިސްޓުންގެ މެދުގައި ވެސް މަގުބޫލު ތަންތަނެވެ. ޖަޕާނުގެ ސްޓްރީޓް ފުޑަކީ ތަފާތު ކެއުންތަކާއި ރަހަތައް ސާމްޕަލް ކުރުމަށް އަގުހެޔޮ އަދި ފަސޭހަ ގޮތްތަކަކަށް ވާއިރު، މިއީ އެ ގައުމުގެ ކާބޯތަކެތީގެ ސަގާފަތުގެ ވަރަށް މުހިންމު ބައެކެވެ.

ޖަޕާނުގެ ކާނާއަކީ ސިއްހަތަށް ފައިދާހުރި ކާނާއެކެވެ.

ޖަޕާނުގެ ކާބޯތަކެތީގެ ބާވަތްތައް ގިނަފަހަރަށް ސިއްހަތަށް ފައިދާހުރި ކަމަށް ބެލެވިފައި ވަނީ ތާޒާ މާއްދާތަކަށް ބާރުއެޅުމާއި ކެއުމުގައި ތަފާތު ބާވަތްތަކުގެ ތަރުކާރީ އާއި ސީފުޑް އަދި ކާނާ ބޭނުންކުރާތީ އެވެ. އާދައިގެ ޖަޕާނުގެ ކެއުންތައް ބިނާވެފައި ވަނީ "އިޗިޖޫ އިސްސައި" ގެ އުޞޫލުގެ މައްޗަށެވެ. އޭގެ މާނައަކީ "އެއް ސޫޕް، އެއްފަރާތް" ކަމަށާއި، މިކަމުގެ ސަބަބުން ތަފާތު ކާނާގެ ބެލެންސް މިކްސްއެއް ބޭނުންކުރުމަށް ބާރުއެޅެއެވެ.

ޖަޕާނުގެ ކެއުންތަކަކީ ވެސް ފާމެންޓޭޝަންގެ ވަރުގަދަ އާދައެއް އޮންނަ އެއްޗެކެވެ. މިސޯ، ނައްޓޯ އަދި ސޭކް ފަދަ ފާމެންޓެޑް ކާނާއަކީ ޖަޕާނުގެ ކެއުމުގައި އާންމުކޮށް ހިމެނޭ ކާނާތަކެއް ކަމަށާއި ހަޖަމުކުރުމުގެ ނިޒާމަށް ފައިދާހުރި ޕްރޮބަޔޮޓިކްސް އިން މުއްސަނދި ވެފައިވާ ކާނާތަކެކެވެ.

މީގެ އިތުރުން ޖަޕާނުގެ ކާބޯތަކެތީގައި އާންމުގޮތެއްގައި ހުޅަނގުގެ ބައެއް ކެއުންތަކާ އަޅާބަލާއިރު ފެޓާއި ކެލޮރީސް މަދުކަމަށާއި، ގިނަފަހަރަށް ތައްޔާރުކުރަނީ ގްރިލިން، ކެއްކުމާއި ސްޓީމް ކުރުން ފަދަ ސިއްހަތަށް ފައިދާހުރި ކެއްކުމުގެ ގޮތްތައް ބޭނުންކޮށްގެންނެވެ.

އެހެން ނަމަވެސް އެހެން ކެއުންތަކެކޭ އެއްފަދައިން ޖަޕާނުގެ ކެއުންތައް ވެސް ނިއުޓްރިޝަނަލް ވެލިއުގެ ގޮތުން ތަފާތުވާނީ ބޭނުންކުރާ ވަކި މާއްދާތަކާއި ތައްޔާރުވުމުގެ ގޮތްތަކަށް ބަލައިގެންކަން ފާހަގަކޮށްލަން ޖެހެ އެވެ. ޖަޕާނުގެ ބައެއް ކެއުންތައް ކަމަށްވާ ޓެމްޕޫރާ އާއި ޓޮންކަޓްސޫ އަކީ ޑީޕް ފްރައިޑް އަދި ކެލޮރީސް އާއި ފެޓް ގިނަ ކެއުންތަކަކަށް ވާއިރު، އަނެއް ބައި ކެއުންތަކުގެ ތެރޭގައި ސުޝީ އާއި ސަޝިމީ ފަދަ ކެއުންތަކުގައި ކެލޮރީއާއި ފެޓް މަދުކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ. ނަމަވެސް ޖުމްލަގޮތެއްގައި ޖަޕާނުގެ ކާނާއަކީ އާންމުގޮތެއްގައި ސިއްހަތަށް ފައިދާހުރި އަދި ބެލެންސްޑް ކާނާއެއްގެ ގޮތުގައި ބެލެވެއެވެ.

ޖަޕާނުގެ ކާބޯތަކެތީގެ ބާވަތްތަކަކީ ދިގުމުއްދަތަކަށް ދިއުމުގެ ސިނާއަތުގައި މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރާ އެއްޗެކެވެ.

ޖަޕާނުގެ ކެއުމާއި ދިރިއުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅިއަކީ ޒަމާނުއްސުރެ ދިގުމުއްދަތާއި ދުޅަހެޔޮ ސިއްހަތާ ގުޅިފައިވާ އާދަތަކެކެވެ. ޖަޕާނަކީ މުޅި ދުނިޔޭގައި ވެސް ދިރިއުޅުމުގެ އުއްމީދުތައް އެންމެ ބޮޑު އެއް ގައުމަށް ވާއިރު، ގިނަ ފަހަރަށް އެ ގައުމުގެ ސިއްހަތަށް ފައިދާހުރި ކެއުމާއި ދިރިއުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅި އަށް ނިސްބަތްކުރެ އެވެ.

ޖަޕާނުގެ ކެއުންތައް ބިނާވެފައި ވަނީ "އިޗިޖޫ އިސްސައި" ގެ އުޞޫލުގެ މައްޗަށް ކަމަށާއި އޭގެ މާނައަކީ "އެއް ސޫޕް، އެއްފަރާތް" ކަމަށާއި މިކަމުގެ ސަބަބުން ތަފާތު ކާނާގެ ބެލެންސް މިކްސްއެއް ބޭނުންކުރުމަށް ހިތްވަރު ލިބޭ ކަމަށެވެ. އާދައިގެ ޖަޕާނުގެ ކެއުންތަކުގެ ތެރޭގައި ހަނޑޫ ތަށި، މިސޯ ސޫޕް ތަށި އަދި ތަފާތު ކުދި ސައިޑް ޑިޝްތައް ނުވަތަ "އޮކަޒޫ" ހިމެނޭ އިރު އޭގެ ތެރޭގައި ގްރިލްޑް މަހާއި، ޕިކަޑް ތަރުކާރީ އާއި ޓޯފޫ އަދި އެހެނިހެން ގަސްގަހާގެހީގެ ބާވަތްތައް ހިމެނެ އެވެ. ނިއުޓްރިޝަންގެ މި ބެލެންސްޑް އެޕްރޯޗްގެ ސަބަބުން ދުޅަހެޔޮ ސިއްހަތަކާއި ދިގު މުއްދަތަކަށް ދިއުމަށް މަގުފަހިވާ ކަމަށް ބެލެވެ އެވެ.

ޖަޕާނުގެ ކާބޯތަކެތީގައި ވެސް އާންމުގޮތެއްގައި ކެލޮރީއާއި ފެޓް މަދު، ޕްރޮޓީން، ފައިބަރު އަދި ވިޓަމިން ފަދަ ނިއުޓްރިއެންޓްސް އެކުލެވިގެންވެއެވެ. ޖަޕާނުގެ ކެއުމަކީ ވެސް އޯމެގާ-3 ފެޓީ އެސިޑް އެކުލެވިގެންވާ ސީފުޑް އެކުލެވިގެންވާ ކާނާއެއް ކަމަށާއި އޭގެ ތެރޭގައި ޕްރޮބަޔޮޓިކްސް އިން މުއްސަނދި އަދި ސިއްޙީ ފައިދާތައް ލިބޭ ކަމަށް ބެލެވޭ މިސޯ އާއި ނެޓޯ ފަދަ ތަފާތު ބާވަތްތައް ހިމެނެ އެވެ>

ޑައެޓްގެ އިތުރުން ޖަޕާނުގައި ދިރިއުޅުމުގެ އެހެނިހެން އާދަތައް ކަމަށްވާ އާންމުކޮށް ޖިސްމާނީ ހަރަކާތާއި ސްޓްރެސް މެނޭޖްކުރުން ފަދަ ކަންކަމުގެ ސަބަބުން އެ ގައުމުގެ އުމުރު މަތިވާ ކަމަށް ބެލެވެ އެވެ. ޖުމްލަގޮތެއްގައި ޖަޕާނުގެ ކެއުމާއި ދިރިއުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅިއަކީ އެގައުމުގެ ދިގު އުމުރުގެ ސިނާއަތުގެ މުހިންމު ބައެއްގެ ގޮތުގައި ބެލެވެއެވެ.